MİRAS SÖZLEŞMESİNİN ORTADAN KALDIRILMASI DAVASI HAKKINDA

Av. Mustafa Alper KÜÇÜKYILMAZ

Miras Sözleşmesinin Şekli ve Niteliği 

Miras hukuku kapsamında ele alınan Miras Sözleşmesi, miras bırakmaya ilişkin olarak hazırlanır. Bir tarafı miras bırakan diğer tarafı mirasçı olan sözleşmelerdir. Türk Medeni Kanunu’nda 527-530 ve 545-549. Maddelerinde düzenlenmiş bulunmaktadır. Olumlu miras sözleşmesi ve Mirastan feragat sözleşmesi olarak iki farklı türü bulunmaktadır. 

Miras sözleşmesi, muris ile bir mirasçı veya üçüncü kişi arasında ve murisin ölümünden sonra sonuçlar doğuracak nitelikli bir sözleşmedir. Ölüme bağlı tasarruflardan sayılan Miras Sözleşmesi, yapıldıktan sonra belirli nedenler dolayısıyla çeşitli şekillerde ortadan kaldırılabilir. Ortadan kaldırma sağlar arasında ise miras sözleşmesi, yeni bir sözleşme veya vasiyetname ile yahut sözleşmeden dönme yolu ile ortadan kaldırılabilir. 

Miras bırakan, miras sözleşmesiyle mirasını veya belirli malını sözleşme yaptığı kimseye ya da üçüncü bir kişiye bırakma yükümlülüğü altına girebilir. Miras bırakan malvarlığında eskisi gibi serbestçe tasarruf edebilir; ancak miras sözleşmesindeki yükümlülüğü ile bağdaşmayan ölüme bağlı tasarruflarına veya bağışlamalarına itiraz edilebilir. 

Muris aynı anda ya da farklı zamanlarda birden fazla kişiyle miras sözleşmesi yapabilir. Yasanın 545. Maddesine göre ise  “Miras sözleşmesinin geçerli olması için resmi vasiyetname şeklinde düzenlenmesi gerekir. Sözleşmenin tarafları, arzularını resmi memura aynı zamanda bildirirler ve düzenlenen sözleşmeyi memurun ve iki tanığın önünde imzalarlar.” 

Miras Sözleşmesinin Ortadan Kaldırılması 

Her Zaman Kaldırma Olanağı: “Miras sözleşme tarafların yazılı anlaşmasıyla her zaman ortadan kaldırılabilir.” Bu durumda yapılması resmi şekle tabi bir işlemin yazılı şekildeki anlaşmayla ortadan kaldırılması mümkün olmaktadır. 

Murisin Tek Taraflı İradesiyle Ortadan Kaldırma: TMK m.546/2’ye göre “Miras sözleşmesiyle mirasçı atanan veya kendisine belirli mal bırakılan kişinin, miras bırakana karşı miras sözleşmesinin yapılmasından sonra mirasçılıktan çıkarma sebebi oluşturan davranışta bulunduğu ortaya çıkarsa; miras bırakan, miras sözleşmesini tek taraflı olarak ortadan kaldırabilir.”  Örneğin miras sözleşmesiyle mirasçı atanmış kişi, sözleşmenin yapılmasından sonra miras bırakanı dövmüşse ya da tehditte bulunmuşsa bu, mirastan çıkarmayı gerektiren bir davranış olduğu için miras bırakan bu sebebe dayanarak tek taraflı irade beyanı ile mevcut miras sözleşmesini ortadan kaldırabilir. 

Miras Sözleşmesinden Dönme Yoluyla Ortadan Kaldırma: “Miras sözleşmesi gereğince sağlar arası edimleri isteme hakkı bulunan taraf, bu edimlerin sözleşmeye uygun olarak yerine getirilmemesi veya güvenceye bağlanmaması halinde borçlar hukuku kuralları uyarınca sözleşmeden dönebilir.” 

Miras sözleşmesinin ortadan kalkmasında hukuksal yararı olan mirasçılar veya lehine belirli mal bırakılan kişiler dava açabilirler. Miras sözleşmesinin iptali davası, miras bırakanın sağlığında açılamaz. Çünkü anılan sözleşme ancak miras bırakanın ölümünden sonra hüküm ifade eder, sonuç doğurur. 

İlgili Yargıtay Kararları 

Mirastan Feragat Sözleşmesinin İptali İstemi 

Yargıtay 8. Hukuk Dairesine göre, “…Davacı Esra ile davalı Mehmet'in 26.10.2005 tarihinde vefat eden Fahrettin'in mirasçıları olduğu hususunda uyuşmazlık bulunmamaktadır. Davacı Esra ile miras bırakan Fahrettin arasında yapılan ve Beyoğlu Dokuzuncu Noterliği'nce düzenlenen 12.07.2005 gün ve 14210 yevmiye numaralı "Düzenleme Şeklinde Mirastan Feragat Sözleşmesi" başlıklı belgede, 500.000 YTL karşılığında davacı Esra'nın, miras bırakanı Fahrettin'den kalacak miras payından davalı Mehmet lehine feragat ettiği, sözleşmenin Mehmet'in de katılımıyla düzenlendiği açıklanmıştır. Dava, TMK'nın 528. maddesi uyarınca davacı ile miras bırakan arasında kurulan mirastan feragat sözleşmesinin iptali ve miras payının tanınması isteğine ilişkindir. Anılan hükme göre miras bırakan bir mirasçı ile karşılıksız veya karşılık sağlanarak böyle bir sözleşmeyi yapabilir. Davacı vekili, miras bırakan Fahrettin'in sözleşmenin kurulduğu tarihte yakalandığı hastalık nedeniyle fiil ehliyetine sahip olmadığını, hile yapılarak vekil edeninin hataya düşürüldüğünü, sözleşmede öngörülen paranın ödenmediğini ileri sürerek iptal ve tescil isteğinde bulunmuştur. ileri sürülen ehliyetsizlik ve rızayı ortadan kaldıran sebeplerin varlığı halinde, ehliyetsizlik halinde süreye bağlı olmaksızın, hata veya hile durumunda ise, bu olguların öğrenildiği, tehdidin etkisinden kurtulduğu andan itibaren buna maruz kalan taraf sözleşmenin feshini/iptalini isteyebilir. Diğer yönden bu sebeplerin her biri yalnız başına sözleşmenin iptali nedenleridir. Görülmekte olan davada miras bırakan Fahrettin'in dosya arasındaki Adli Tıp Kurumu'nca verilen rapor ve belgelere göre sözleşmenin yapıldığı tarihte fiil ehliyetine sahip olduğu belirlenmiş, bu husus ayrıca iptali istenilen sözleşme içeriğinden de anlaşılmıştır. Diğer yönden davacı hileye düşürülerek sözleşmenin düzenlendiği de kanıtlanmamıştır. Öngörülen 500.000 YTL bedelin miras bırakan Fahrettin tarafından davacıya ödendiği noterce düzenlenen sözleşmede belirtilmiş olup, belgenin aksi aynı güçte başka bir belge ile kanıtlanamadığı gibi, takdiri delillerle de bu yön doğrulanmamıştır. Yukarıdan beri yapılan açıklamalar, toplanan deliller ve dosya içeriği ile resmi biçimde düzenlenmiş bulunan sözleşme gözönünde tutularak, mahkemece yazılı gerekçelerle davanın reddine karar verilmiş olmasında kanuna aykırı bir yön görülmemiştir.” denilmektedir. (Y. 8.HD. Esas no: 2008/2053, Karar No: 2008/3995, Karar Tarihi: 17.07.2008). 

Mirastan Feragat Sözleşmesinin Resmi Vasiyetname Şeklinde Yapılması Zorunluluğu

Yargıtay 2. Hukuk Dairesine göre, “Mirastan feragat sözleşmesi, miras sözleşmesinin bir çeşidi olduğundan, resmi vasiyetname şeklinde yapılması zorunludur. Davaya konu 07.06.2004 tarihli sözleşmeye miras bırakan Cemal bizzat katılmayıp, vekaleten düzenlendiğinden geçerli bir mirastan feragat sözleşmesinden söz edilemez. Davanın reddi gerekirken yazılı şekilde hüküm kurulması usul ve yasaya aykırıdır.” denilmektedir. (Y. 2.HD. Esas no: 2017/6349, Karar No: 2017/7938, Karar Tarihi: 12.05.2017). 

Kaynakça: 

Aydemir E./Memiş Y./Ruhi, A./Uçakhan, S./Bahadır, Ç.: Hukuk Davaları, Ankara, 2016 

Günay, E.:  Sulh Hukuk Mahkemesi Davaları, Soru ve Cevaplarla Miras El Kitabı, Ankara, 2019. 

İmre, Z./Erman, H.: Miras Hukuku, Ankara 2022. 

Hatemi, H.: Miras Hukuku, İstanbul, 2022. 

Yargıtay Kararları.