EVLENMEYE İZİN DAVASI
Av. Mustafa Alper KÜÇÜKYILMAZ
Evlenme, nişanlıların evlilik birliğini meydana getirmelerini sağlayan bir hukukî işlemdir. Evlenme kural olarak bir süre ve şarta bağlı olarak yapılamaz. Evlenme ayrıca eşler arasında sürekli bir hayat ortaklığı meydana getirir. Evlenen kişiler kurdukları evlilik birliğinin uzun yıllar devam etmesini isterler. Bundan dolayı belli bir süre devam etmek üzere evlenme yapılamaz. Evlenmenin hukuki niteliğini açıklayan görüşler içinde, evlenmenin aile hukuku sözleşmesi niteliği taşıdığı baskın görüştür.
Evlenmeye izin davası ile ilgili olarak önem arz eden konu yaştır. Evlenmeye izin davası, iradesi ile evlenmeye yetecek yaşta olmayan ancak belirli yaşı doldurmuş olmaları ya da sebep bulunması nedeniyle hakim kararı ile evlenmelerine imkan veren davadır.
Medeni Kanun’da evlenme ehliyeti, hak ehliyetinden farklı düzenlenmiştir. Bir kimsenin evlenebilmesi için ayırt etme gücüne sahip olması ve kanunda öngörülen yaşa ulaşmış olması gerekir.
Geçerli bir evlenmenin meydana gelebilmesi için evlenecek kişilerin ayırt etme gücünün olması yanında, kanunda öngörülen yaşa gelmiş olmaları gerekir. Kanunun belli bir yaş aramasının sebebi, yaşa bağlı olarak evlenecek kişilerin belirli bir olgunluğa ulaşmasının gerekliliğidir. Evlenme yaşı TMK m. 124’de, “Erkek veya kadın on yedi yaşını doldurmadıkça evlenemez. Ancak, hâkim olağanüstü durumlarda ve pek önemli bir sebeple on altı yaşını doldurmuş olan erkek veya kadının evlenmesine izin verebilir. Olanak bulundukça karardan önce ana ve baba veya vasi dinlenir.” şeklinde düzenlenmiştir.
• Normal evlenme yaşı: TMK m. 124’de erkek ve kadın ayrımı yapılmaksızın normal evlenme yaşı on yedi olarak belirlenmiştir. On yedi yaşın tamamlanması on sekiz yaşından gün almakla olur. Buna göre bu yaşın altındakiler kural olarak evlenemezler.
• Olağanüstü evlenme yaşı: Olağanüstü bir durum ve önemli bir sebebin varlığı, bazen evlenme yaşını doldurmamış olan kimselerin evlenmelerini gerektirebilir. Bu gibi durumlar göz önüne bulundurularak olağanüstü hâllerde on altı yaşında olanların da evlenmelerine olanak tanınmıştır. Bu hâlde evlenmenin meydana gelebilmesi için mahkemenin evlenmeye izin vermesi gerekir. TMK m. 124/2’ye göre mahkemenin evlenmeye izin vermesi için gerekli şartlar vardır. Evlenmesine izin verilecek kadın veya erkek on altı yaşını doldurmuş olmalıdır. Bu yaşın altındakilerin evlenmesine hiçbir şekilde izin verilemez. Olağanüstü bir durumun ve pek önemli bir sebebin bulunması gerekir. Böyle bir durumun bulunup bulunmadığını hâkim takdir eder. Örneğin, hamilelik önemli bir sebeptir. Karardan önce mümkünse yasal temsilci dinlenmelidir. Yasal temsilcinin dinlenmesi evlenme izninin verilmesi için ön şart değildir. Hâkim, mümkünse yasal temsilciyi dinler, ancak onun fikri ile bağlı değildir.
İlgili Yargıtay Kararı
Küçüğün Evlenmeye İzin Davası Açması
Yargıtay 2. Hukuk Dairesine göre, “Davacı Şehriban E. tarafından 14.01.2004 tarihinde hasımsız olarak açılan davada, ana ve babası dinlenmeden evlenmesine izin verilmesinin istendiği, mahkemece davanın kabulüne karar verildiği ve hükmün temyiz edilmeksizin kesinleştiği anlaşılmaktadır. 4721 Sayılı Türk Medeni Kanununun 126. maddesine ""küçük yasal temsilcinin izni olmadan evlenemez."" 128. maddesinde ise ""hakim haklı sebep olmaksızın evlenmeye izin vermeyen yasal temsilciyi dinledikten sonra, bu konuda başvuran küçük veya kısıtlının evlenmesine izin verebilir"" hükümleri yer almaktadır. Dosya için mevcut nüfus kayıt örneklerinden davacının ana ve babasının sağ oldukları anlaşılmaktadır.
Mahkemece, dava ve hüküm tarihinde onyedi yaşını doldurup onsekiz yaşını ikmal etmeyen davacının yasal temsilcisi dinlenerek sonucuna göre karar verilmesi gerekirken eksik inceleme ve araştırma ile Medeni Kanunun 128. maddesi hükmüne aykırı olarak evlenme izni verilmesi usul ve yasaya aykırıdır.” denilmektedir. (Y. 2.HD. Esas no: 2005/2434, Karar No: 2005/4925, Karar Tarihi: 28.03.2005).
Kaynakça:
Aydemir E./Memiş Y./Ruhi, A./Uçakhan, S./Bahadır, Ç.: Hukuk Davaları, Ankara, 2016
Gençcan, Ö.: Aile Hukuku, Ankara 2011.
Oğuzman, K./Özer, S./Özdemir, S.: Kişiler Hukuku Ankara 2021.
Öztan, B.: Medeni Hukukun Temel Kavramları, Ankara 2019.
Yargıtay Kararları.
