AİLE KONUTU ŞERHİ VERİLMESİ İSTEMİ
Av. Mustafa Alper KÜÇÜKYILMAZ
Aile konutu yeni Türk Medeni Kanunu ile hukukumuza giren kavramlardan birisidir. Aile konutu, ailenin oturduğu meskendir. Eşler, aile konutunda birlikte yaşamış, iyi kötü günlerini geçirmişlerdir. Bu nedenle aile konutunun eşler açısından maddi ve manevi olarak önemi ve değeri oluşmuştur. Bunun için Türk Medeni Kanunu 194. maddesi ile ailenin oturduğu konuta özel düzenlemeler ve sınırlamalar öngörmüştür.
Eşlerden biri diğer eşin açık rızası bulunmadıkça, aile konutu ile ilgili kira sözleşmesini feshedemez, aile konutu devredemez veya aile konutu üzerindeki hakları sınırlayamaz. Rızayı sağlamayan veya haklı bir sebep olmadan kendisine rıza verilmeyen eş, hakimin müdahalesini isteyebilir. Aile konutu olarak özgülenen taşınmaz malın maliki olmayan eş, tapu kütüğüne konutla ilgili gerekli şerhin verilmesini isteyebilir.
Aile konutu şerhi esasen kurucu değil açıklayıcı bir şerhtir. Eşlerin hayatlarını sürdükleri konut “aile konutu” olarak adlandırılır. Ayrıca tapuda şerhin bulunup bulunmamasından bağımsızdır. Ancak şerhin varlığı tapunun aleniyeti ilkesine göre eşin rızası dışında yapılan işlemlerde üçüncü kişinin kazanımının korunması sonucunu sağlar.
Tapuya şerh konulabilmesi için tapu müdürlüğü tarafından istenilecek olan belgeler 2002/7 numaralı genelgede sayılmıştır. Uygulamada, tapuya bu şerhin konulabilmesi için şu belgeler yeterli olmaktadır:
Konutun aile konutu olduğunu, ailece adreslerinin orası olduğunu gösterir nüfus müdürlüğünden alınan mernis kaydını da içeren vukuatlı nüfus kaydı,
İşlem taraflarında temsilci sıfatına haiz kimse var ise temsile ilişkin belge,
Şerh konulmasını isteyen tarafın fotoğraflı nüfus cüzdanı ve vesikalık fotoğrafı,
Gerektiğinde taşınmaz malın şerhi talep edilen taşınmaz mal ile aynı olduğunun kadastro müdürlüğünce tespiti.
Aile konutu şerhinin tapu kütüğünden terkini durumunda ise şerhin konulmasını isteyen tarafın veya tarafların birlikte başvurusu ile yapılabilmektedir. Tarafların birlikte veya şerhin konulmasını isteyen tarafın kaldırma isteminde bulunmaması halinde, kesinleşmiş boşanma kararı ile mahkemeye başvurulması gerekmektedir. Aile konutu şerhinin tapu kütüğüne yazımı ve şerhin terkini için herhangi bir harç ve ücret alınmaz.
İlgili Yargıtay Kararları
Aile Konutu Şerhi Konulması İstemi
Yargıtay 2. Hukuk Dairesine göre, “Dava Türk Medeni Kanunu'nun 194. maddesi uyarınca, eşlerden koca adına tapuda kayıtlı taşınmazın kaydına aile konutu şerhi konulmasına ilişkindir. Toplanan delillerle dava konusu taşınmazın taraflarca aile konutu olarak kullanıldıktan sonra, davalı kocanın konuttan ayrıldığı, davacı kadının da bir süre konutta oturmaya devam ettikten sonra konutu boşaltıp üçüncü kişilere kiraya verdiği, davanın açıldığı tarihte de bu durumda olduğu anlaşılmaktadır. Davalı koca tarafından da kullanılmayan aile konutunu, davacı kadının da kullanmayıp başkalarına kiraya vermiş olması, konutun aile konutu olma niteliğini ortadan kaldırmıştır. Artık, davacı Türk Medeni Kanunu'nun 194. maddesindeki aile konutu korumasından yararlanma olanağını yitirmiştir. Açıklanan nedenlerle, mahkemece davanın reddine karar verilmesi gerekirken; yetersiz gerekçeyle davanın kabulüne karar verilmesi isabetsiz olmuş, bozmayı gerektirmiştir.” denilmektedir. (Y. 2.HD. Esas no: 2011/9066, Karar No: 2012/4360, Karar Tarihi: 01.03.2012).
Aile Konutu Şerhi Konulması Davası
Yargıtay 2. Hukuk Dairesine göre, “Dosyadaki yazılara, bozmaya uygun işlem ve araştırma yapılmış olmasına, delillerin takdirinde bir yanlışlık bulunmamasına göre davacının ipoteğin kaldırılması talebinin reddine yönelik temyiz itirazları yersizdir. Davacının, aile konutu şerhi konulması talebinin reddine yönelik temyiz itirazlarının incelenmesine gelince; Yapılan soruşturma ve toplanan delillerden, tapuda “kargir depo” vasfıyla kayıtlı taşınmazın altta depo ve dükkan, üstte 4 katlı konut olan bina niteliğinde olduğu anlaşılmaktadır. Taşınmaz üzerinde ipotek bulunması aile konutu şerhinin konulmasına engel değildir Mahkemece usulüne uygun keşif yapılarak, davaya konu taşınmazın, davacı koca ile davalı kadın tarafından aile konutu olarak kullanılan bölümünün tespit edilerek, bu bölümü ile sınırlı olacak şekilde aile konutu şerhi konulması gerekirken gerekçe gösterilmeksizin ret hükmü kurulması usul ve yasaya aykırı olup bozmayı gerektirmiştir.” denilmektedir. (Y. 2.HD. Esas no: 2014/26288, Karar No: 2014/25775, Karar Tarihi: 15.12.2014).
Kaynakça:
Aydemir E./Memiş Y./Ruhi, A./Uçakhan, S./Bahadır, Ç.: Hukuk Davaları, Ankara, 2016
Kılıçoğlu, A.: Aile Hukuku, Ankara, 2022.
Gençcan, Ö.: Aile Hukuku, Ankara 2011.
Öztan, B.: Medeni Hukukun Temel Kavramları, Ankara 2019.
Yargıtay Kararları.
